چاپ
دسته: پرسش و پاسخ
بازدید: 3091

گفتگوی برنامه سلامت باشید با موضوع درمان های ایرپلنت چشمی، مورخ-1389/9/13

سوال – درمان های ایملنت های چشمی از چه زمانی به نتیجه رسید؟
پاسخ – ما در درمان رایج بیماری ها شایع ترین درمانی که ما از آن استفاده می کنیم استفاده از دارو است . سالهای سال است که ما دارو را بعنوان درمان بیماریها شناخته ایم و برای هر بیماری یک دارویی را تعریف می کنیم . علم نوین پزشکی دنبال راه کارهایی است که خارج استفاده از دارو باشد و راه کارهای جدید باشد . بعنوان مثال می توانم سلول های بنیادین را نام ببرم . علمی است که برای درمان بیماریها از آن استفاده میشود بنام سلول درمانی است . امروزه ژن تراپی یکی از راههای درمانی است . راه جدیدی که در دهه ی اخیر مطرح شده است استفاده از نسوج زنده برای درمان بیماری ها است که اصطلاحا به آن بایا ایرپلنت میگویند . بایا یعنی زنده و ایرپلنت یعنی آنچه در بدن از آن استفاده میشود . این علم کاملا جدید است برای آینده ی بیماری ها خیلی موثر است . مثلا دریچه های قلب که قبلا از دریچه های مصنوعی استفاده میشد . دریچه های فلزی ، خوکی و ... ولی امروزه می بینیم که از دریچه های زنده استفاده میشود . و یک آینده ی خوبی را برای پزشکی روشن کرده است . در چشم پزشکی در دهه ی اخیر استفاده از نسوج زنده رایج شده است . مقالات بایا ایرپلنت چشمی برای سال 2009 و 2010 است .

قبل از این سالها ما خیلی مقاله ای در این باره ی نداشتیم. علم کاملا جدید و به روزی است . ایملنت ها دایره ی استفاده ی وسیعی دارد که از نسوج زنده ی مختلفی استفاده میشود . در بایا ایرپلنت چشمی از نسج پرده ی جنینی یا آمنیون استفاده می کند . ما یک پرده ای بنام پرده ی آمنیون داریم که از عجایب خلقت است . خدا این پرده را دور جنین کشیده است و این پرده جنین را محافظت می کند . و جالب است که بدن مادر مقابل جنین اصلا واکنش نشان نمی دهد . اگر همین جنین بدنیا بیاید اگر هر عضویی را در شکم مادر بگذارید پس می زند ولی چطور است که این جنین با تمام اعضا و جوارح پس زده نمیشود بلکه تغذیه هم میشود ؟ این پرده ی آمنیون که دورجنین کشیده شده است خاصیت های بسیار خوبی دارد . یکی از خاصیت های آن این است که اثر ضد التهابی و ضد عروقی دارد و اجازه نمی دهد که سلول های التهابی مادر ، گلبولهای سفید ، به سمت بچه هجوم بیاورد . نقش ضد ایمنی دارد یعنی نمی گذارد که سلول های ایمنی وارد نسج بشود . بنابراین از همین خاصیت برای درمان بیماری ها استفاده میشود . این پروژه حدود یکسال پیش در کشور ما شروع شد . این ایده را من دادم و با مطالعاتی که شروع شد دیدم دو تا مطالعه در دنیا وجود دارد که یکی در آمریکا و یک در آلمان بود که از پرده ی آمنیون به شکل بدون بخیه و به شکل استفاده از حلقه استفاده شده بود که خیلی در سطح وسیع نبود و ایرادهایی هم در کارشان بود . ما در این یکسال اخیر برای حدود 200 بیمار ، از پرده ی جنینی به شکل ابتکاری در درمان زخمها و بیماریهای قرنیه استفاده کردیم . هر دارویی برای یک بیماری است و ایرپلنت هم استفاده اش مشخص است . بعضی از بیمارها مراجعه میکنند که عصب چشمشان یا شبکیه شان از بین رفته است و فکر میکنند با گذاشتن ایرپلنت خوب میشوند . ایرپلنت موارد استفاده ی خاصی دارد . مثل اینکه بگوییم این قرص یا آمپول برای بیماری خاصی است . ایملنت های چشمی هم در موارد خاص استفاده میشوند . این پروژه بعد از یکسال به موفقیت رسید . و شرکت بین المللی نسوج و بافت زنده توسط ریاست محترم جمهور افتتاح شد . امروزه به تعداد فراوان میتواند در اختیار مردم قرار داده شود .

سوال – در کدام بیماری های چشمی می توان از ایرپلنت استفاده کرد وآیا مزایایی هم نسبت به درمان های قبلی دارد ؟
پاسخ – بایا ایرپلنت چهار تا خاصیت دارد . یکی اینکه خاصیت ضد التهابی دارد مثل کرتُن عمل میکند . وقتی شما بایا ایرپلنت را روی نسج قرار بدهید ، نسج را کاملا آرام می کند بخاطر اثر التهابی و ضد ایمنی که دارد . خاصیت بعدی آن این است که کاملا ضد عروق است یعنی عروق نمی تواند در آن نفوذ بکند . مانع از آن میشود که عروق مزاحم به محل بیاید . دیگر اینکه یک غشای محافظت کننده است . مهمترین خاصیت آن این است که سلول های بدن آن را از خودشان می دانند و در امتداد پرده حرکت میکنند. چون فکر می کنند که جزء نسج خودشان است . مثلا اگر شما زخمی را در قرنیه دارید ، این زخم خوب نمیشود . وقتی بایا ایرپلنت را می گذارید ، چون سلول های بدن این را از خودشان می دانند در امتداد آن حرکت می کنند و روی زخم را کاملا ترمیم میکنند که این یکی از نقش های مهم آن است . ما در بیماری های قرنیه که زخم هایی در سطح قرنیه داریم که این ها خوب نمیشوند . ما میتوانیم از بایا ایملنت ها استفاده بکنیم برای اینکه این زخم ها را ترمیم بکنیم یا در بعضی از بیماریهای قرنیه هست که سلول های بنیادین ما دچار مخاطره است . فرض کنید فردی است که دچار سوختگی شیمیایی شده است . وقتی او سوختگی شیمیایی پیدا می کند سلول های بنیادینش از بین می رود . جالب است که دانشمندان مطالعه کرده اند که اگر بایا ایرپلنت را در پنج روز اول استفاده بکنیم اثر بخشی آن بسیار بیش تر از آن است که که در پنج روز دوم استفاده بکنیم . چون در پنج روز اول روی زخم را می پوشاند . امروزه در بایا ایملنت های پوستی در سوختگی ها هم استفاده میشود . در پانسمان از ایرپلنت روی پوست می کشند . استفاده از ایرپلنت یکی در مرحله ی حاد و یکی در مرحله ی مزمن است . این صحبتهایی که کردیم در مرحله ی حاد است که اگر کسی در مرحله ی حاد بخصوص پنج روز اول از ایرپلنت استفاده کند عوارض بعدی آن کمتر میشود . در اثر سوختگی یک سری سلول های بنیادی از بین رفته اند و یک سری زنده هستند . آن تعدادی که زنده هستند به مرور زمان بخاطر التهاب از بین می رود . بنابر این ایرپلنت سلول های بنیادی باقی مانده را نگه میدارد و نمی گذارد که آنها هم از بین بروند . در ضایعات مزمن قرنیه یعنی کسانی که سوختگی های قدیم دارند ایرپلنت همراه با پیوند سلول های بنیادی است که کمک می کند که این پیوند بهتر نتیجه بدهد و می تواند به سلولهای بنیادین کمک بکند . در بیماریهایی که قرنیه دچار مخاطره میشود مثلا قرنیه بدلیل عمل های جراحی قبلی ورم می کند . در این بیماری بخوبی اثر می کند . اخیرا مطالعاتی انجام شده که درعفونت های قرنیه وقتی ایرپلنت همراه با دارو استفاده بشود ، اثرش چند برابر خواهد بود و باعث ترمیم خیلی بهتر در عفونتهای قرنیه میشود . در بیماری آب سیاه که قبلا عمل شده و نشتی در محل عمل وجود دارد ، وقتی ایرپلنت را درروی نشتی قرار بدهیم ، می تواند نشتی را بگیرد و از عمل های بعدی جلوگیری بکند .

سوال – روش استفاده از بایا ایرپلنت چند دسته است ؟ و شکل آن چگونه است ؟
پاسخ – سه دسته است . یکی اینکه ایرپلنت را روی نسج بگذاریم و بخیه بزنیم . در واقع بایا ایرپلنت را بعنوان یک پیوند استفاده بکنیم . بایا ایرپلنت بعنوان یک پرده ی نازک است که به هر اندازه ای میتوانیم برش بدهیم . مثل یک نایلون می ماند که در شرکت بین المللی بافت و نسوج زنده فراوری میشود یعنی پرده های آمنیون را از زایشگاه ها جمع میکنند و برای آن شرکت می فرستند . ضخامت پرده در حد چند میکرون بیشتر نیست . در آن شرکت از نظر میکروبی ، قارچ ، فرآوری شدن ، روی آن کار انجام می گیرد . در آن هایی که سوختگی پوستی دارند به قطعات بزرگتر می تواند در محل پانسمان قرار گیرد .

در ضایعات چشمی ، اگر بخواهد در ضایعه ی بخیه ای استفاده بشود حدود دو سانتی متر سفارش داده میشود و در اتاق عمل هر جوری که بخواهند بُرش میدهند . این نوعی که اختراع جمهوری اسلامی است و بی نظیر است این است که حلقه ای اختراع شده که این حلقه می تواند پرده ی بایا ایرپلنت را نگه دارد . بعنوان انتقال دهنده اش حساب بشود . این حلقه شامل دو تا حلقه است. این کار انحصاری جمهوری اسلامی است و در خارج نمونه ای ندارد. حلقه ی بیرونی پلیمر است یعنی جنسش نرم و مثل پلاستیک است و حلقه ی داخلی یک نوع فلز است که با نسج سازگار است که بدن انسان در مقابل این فلز عکس العمل نشان نمی دهد . پرده ی آمنیون بین این دوحلقه گیر می افتد و درست مثل یک طبل می ماند . این حلقه روی قرنیه قرار می گیرد چون قرنیه حالت کروی دارد این حلقه در داخل قرنیه گیر می افتد .
این حلقه داخل یک پلیت دیگر قرار گرفته میشود که کاملا استریل است و بصورت پکیجی است و تحویل بیمارستان ها داده میشود. این حلقه از درون پلیت خارج میشود . ما امکان بایا ایرپلنت را در هر بیماری که باعث زخم قرنیه بشود داریم . بعضی مواقع چون زخم قرنیه خوب پانسمان نمیشود عروق از آنجا شروع به رشد می کنند و بتدریج قرنیه را میگیرند و سفید می کنند و از بین می برند . برای اینکه این اتفاق نیفتد باید این زخم زودتر خوب بشود که این حالت عروق ایجاد نشود . مقطع میکروسکپی نان می دهد که بایا ایرپلنت کاملا به نسج چسبیده است و بدن این را جزء خودش دانسته است. و سلول ها را از خودش دانسته و شروع به رشد کرده اند . بیماری ناخنک داشته است و برداشته شده است و برای اینکه آن قسمتی که ناخنک برداشته شده است ترمیم بهتری انجام بگیرد از بایا ایرپلنت استفاده شده است . بایاایرپلنت در دنیا به یک شکل تولیدی دارد و نام آن پُرکرا است و این لنز آمریکایی است و به هیچ وجه به کشوری داده نمیشود و به کشور ما هم داده نشده است . این هم ک حلقه ی منتقل کننده و یک پرده ی آمنیون در وسطش دارد . اشکالی که در پرده ی پُرکرا وجود دارد که خودشان در مقالات بعدی اعلام کرده اند این است که چون این از دو تا حلقه ی پلیمری استفاده شده است بنابراین خیلی نرم است و امکان حرکتش وجود دارد و راحت جمع میشود و در چشم بیمار خوب نمی ایستد . ما حلقه ی داخلی را فلزی کرده ایم و توانستیم این را با حلقه ی پلیمری تولید بکنیم . اندازه های حلقه های پُرکرا 15 و 16 است که در عمل این اندازه نمی تواند قوام لازم به حلقه بدهد . ما در ابتدای تحقیق از حلقه های 15و 16 شروع کردیم ولی دیدیم که توانمندی نگه داشتن پرده ی آمنیون روی قرنیه ندارد ، بنابراین حلقه های مان را در سه اندازه 19 و 21 و 23 در سایزهای مختلف تولید کردیم . یک تحقیقی هم آلمانی ها کرده بوند که از فلز استفاده کرده بودند این ها در اتاق عمل پرده ی آمنیون را بخیه می زنند این کار سخت و طاقت فرسایی است . ما با این پلیمرها دیگر احتیاج به بخیه نداریم . پرده ی آمنیون بین دو تا حلقه قفل می شود . و دیگر احتیاجی به بخیه زدن ندارد . این کارخارج از بیمارستان و درهمان شرکتی که ساخته میشود انجام می گیرد . ما اسم این لنز را لنز تماسی بیولوژی ایرانی گذاشته ایم . ما برای اولین با در دنیا این را عرضه کرده ایم و این از افتخارت ما است . در این لنز از نسج طبیعی استفاده شده است . شما می دانید که لنز غیر طبیعی است و از طبیعت بدن نیست . بایا ایرپلنت دیگر احتیاج به اتاق عمل ندارد . اگر بیماری سوختگی شیمیایی داشته باشد در همان اورژانس یا درمانگاه این کار انجام میشود . بایا ایرپلنت در منهای 20 درجه نگهداری میشود . باید آن را در فریزر بگذارند . و نیم ساعت قبل از استفاده بی پلاس میشود . وقتی بی پلاس شد براحتی توسط همه ی چشم پزشک ها در روی قرنیه قرار داده شود . احتیاج به اتاق عمل و بخیه هم ندارد . اندازه ها مناسب است و حرکت کمتری دارد . تولید آن کاملا بومی است و احتیاج به هیچ وسیله ای ندارد که از خارج از کشور بیاید .

سوال – آیا این حلقه بایا ایرپلنت برداشته میشود و یا در چشم بیمار می ماند ؟
پاسخ – این حلقه یک هفته پس از عمل خودش جذب میشود و حلقه ی فلزی برداشته میشود . ما بسته به بیماری های مختلف هر وقت بخواهیم می توانیم حلقه را برداریم و حلقه ی بعدی را بگذاریم . در قبلا اگر برای بیماری پرده ی آمنیون را بخیه می کردیم بعد از چند روز پرده جذب میشد و بخیه ها دوباره عود می کرد و باید یک بار دیگر بخیه می کردیم . دوباره جذب میشد و دوباره ی باید بخیه می کردیم یعنی یک بیمار باید چند بار به اتاق عمل می رفت . سه چهار بار ضایعه به چشم بیمار وارد میشد ولی الان با این روش شما ده با رهم که حلقه بگذارید و بردارید برای بیمار مشکل درست نمیکند زیرا روش آن کاملا غیرتهاجمی است . این تکنولوژی که در ایران افتتاح شده است امکان تولید و صادر کردن آن به سایر کشورها هم وجود دارد و این یک افتخار است که کشور ما توانسته در این راه گام بردارد . تولید این احتیاج به ستینگ خاصی دارد . شرکت تولید کننده اتاق های متعددی دارد و از تکنولوژی خاصی استفاده میشود تا نسج کاملا استریل باشد تا بتواند ترمیم انجام دهد . تولید آن در انحصار جمهوری اسلامی ایران است ولی در آینده می توانند در اختیار کشورها ی دیگر قرار بدهند ولی این کشورها باید امکاناتی را برای خودشان آماده کنند تا بتوانند این کار را انجام بدهند بخصوص آن رینگها احتیاج به تراش ها ی منظم دارد که احتیاج به امکانات دارد . پرده ی آمنیون از نظر ایمنی کاملا خنثی است . یکی از دلایلی که بچه در شکم مادرش دفع نمیشود پرده ی آمنیون است . پرده ی آمنیون به هیچ وجه پس زده نمیشود و ما در چشم از استفاده می کنیم چون از نظر ایمونولوژی کاملا خنثی است . چند بیماری شایع را بیان می کنیم . گاهی بیماران دچار سوختگی شیمیایی میشوند . این اتفاق خیلی می افتد که خانمهایی با مواد شیمیایی کار میکنند یا بچه های شیطان با آهک یا اسید که کار می کنند . این مواد وقتی در چشم ریخته میشود بلافاصله باید شستشو داده شود تا ماده ی شیمیایی از بین برود . به هرحال ماده ی شیمیایی از بین می رود ولی اثر خودش را می گذارد . قرنیه دچار سوختگی میشود . در اورژانس ها این امکان دارد که بایا ایملنت ها در قرنیه گذاشته شود که در مرحله ی اول بتواند ترمیم سوختگی را انجام بدهد و مانع از بین رفتن سلول های بنیادی سلول های بنیادی بشود .بیماری بعدی سوختگی حرارتی است یعنی مودا مذاب به چشمش خورده است که باعث کدورت و زخم در قرنیه میشود . شما با هیچ وسیله ای نمی توانید این را پانسمان بکنید . اگر بخواهیم لنز معمولی استفاده کنیم چون لنز جسم خارجی حساب میشود بدن در مقابلش عکس العمل نشان می دهد ولی ایرپلنت بخوبی می توانی این ترمیم را انجام بدهد . گاهی اوقات زخمهای خیلی عمیقی در سطح چشم پیدا میشود که به هیچ دارویی جواب نمی دهد ، در اینجا ما میتوانیم از بایا ایرپلنت در درمانگاه استفاده بکنیم و توصیه مان هم این است که برای یک مدت استفاده بشود . در 24 ساعت اول چشم بیمار باید بسته باشد و در هفته ی اول هم چشم نیمه بسته باشد که ایرپلنت روی زخم بنشیند . بعضی مواقع وقتی بیمار عمل آب مروارید انجام میدهد زخم هایی در قرنیه ایجاد میشود و در اینجا هم میتوانیم از بایا ایرپلنت استفاده بکنیم . بعضی مواقع افرادی مادرزادی رسوباتی در قرنیه دارند و باعث زخم میشوند که در این مورد هم می توان از بایا ایرپلنت استفاده کرد . معمولا بعد از پیوند قرنیه برای اینکه زخمها خوب بشوداز بایا ایرپلنت استفاده میشود . در بعضی اوقات در پارگیهای قرنیه که بخیه شده نشتی وجود دارد و زخم ها خوب نمیشود می توان از بایا ایرپلنت استفاده کرد . بعضی ها فکر میکنند که اگر بایا ایرپلنت بگذارند این کدورت از بین می رود . ایرپلنت برای پانسمان و ترمیم زخم استفاده میشود و این طور نیست که اگر روی چشم بگذاریم همه بیماریی های چشم را خوب بکند . کسانی که دچار ورم قرنیه هستند که ممکن است به دلایل مختلفی این ورم ایجاد بشود و می توان از بایا ایرپلنت برای ترمیم زخم استفاده کرد . در سال 78 استفاده از پیوند سلول های بنیادی را در کشور شروع کرده اند و الان یک کار روتینی است که انجام میشود .
ما این موفقیت ها را مدیون رزمندگان شهدا و جانبازانی هستیم که توانسته اند ما را به این قله های افتخار برسانند و باید یادشان را گرامی بداریم . سیر پیشرفت کشور ادامه دارد و انشاءالله می توانیم در همه رشته ها موفق باشیم . صحبت ما در مورد بایاایرپلنت است که روشی کاملا نوین است و در انحصار جمهوری اسلامی ایران است . در روش های قدیمی ، پرده های آمنیون که پرده ی خیلی نازکی است باید به سطح چشم بخیه زده میشد و کار سختی بود زیرا این بخیه هایش باید بصورت افقی زده میشد . اگر بخیه ها بصورت عمودی زده میشد چون پرده خیلی نازک است می بُرَد و در سطح چشم نگه داشته نمیشود . بعضی مواقع بیمارها مشکل قلبی دارند و امکان بیهوشی و بخیه آنها وجود ندارد . افراد پیر و فرتوت هستند بنابراین این روش نمیتواند یک روش همگانی باشد و فقط در بیمارستان های فوق تخصصی امکان آن وجود داشت . بنابراین این پرده فرآوری شد . در مرحله ی اول این حلقه ها ما فقط از پلیمر استفاده کردیم و با چسب این پرده را می چسباندیم که این مشابه روش آمریکایی ها بود . ما شش ماه پیش از این روش شروع کردیم و این مشکلاتی داشت چون از پلیمر بود نرم است و قوام لازم را نداشت و وقتی روی چشم بیمار گذاشته میشد جمع میشد ولی الان این طور نیست و احتیاج به اتاق عمل ندارد . ما یک پلک را بالا می کشیم و براحتی حلقه را روی قرنیه می گذاریم و این در واقع قسمت اول پروژه ی ما بوده است که این کار در شش ماه پیش صورت گرفته است . با مطالعات زیادی که در گرافی ، اندازه و مهندسی چشم که انجام گرفت ما این حلقه را اختراع کردیم که حلقه ی نهایی ما است . در داخل این حلقه فلز وجود دارد و این فلز کاملا سازگار با نسج است و راحت میتواند در داخل چشم قرار بگیرد و عدم تحرک را ندارد و حرکت پلک ها آزاد است .
این بایا ایملنت ها باید در همه بیمارستان ها باشد چون احتیاج به تخصص خاصی ندارد و قابل استفاده است . این کار باید ادامه پیدا کند . با استفاده از پیوند سلول های بنیادی امکان گسترش این کار وجود دارد و می توان بایا ایملنت ها را در مرحله ی حاد استفاده کنند ولی در مرحله ی مزمن هم قابلیت استفاده دارد . به هرحال پیشگیری بهتر از درمان است . کسانی که با مواد اسیدی و قلیایی سر و کار دارند بهتر است که قبلا پیشگیری بکنند تا دچار ضایعه نشوند .